Rozegrana 5 grudnia 1757 r. bitwa gÅ‚Ä™boko zapisaÅ‚a siÄ™, nie tylko w pamiÄ™ci mieszkaÅ„ców Lutyni, ale również caÅ‚ego paÅ„stwa pruskiego. DoceniÅ‚ to miejsce i samÄ… bataliÄ™ Napoleon Bonaparte, organizujÄ…c tam w 1807 r. manewry. Podobnie zresztÄ… uczyniÅ‚ Fryderyk Wilhelm III w 1824 r. Jeszcze przed I wojna Å›wiatowÄ…, z okazji 150 rocznicy bitwy (1907 r.), postawiono pomnik „OÅ‚tarz lutyÅ„ski”. Wysoka na 22 m, kolumna z granitu, zwężajÄ…ca siÄ™ ku górze i zwieÅ„czona zÅ‚ota kulÄ… z 2 m krzyżem, ufundowana zostaÅ‚a przez cesarza Wilhelma II. Niestety, obecnie, zostaÅ‚o z tego pomnika parÄ™ kamieni.

Miejsce bitwy odwiedzali przez caÅ‚e stulecia wielbiciele nie tylko talentów militarnych Fryderyka II, ale i ogólnie historii wojskowoÅ›ci. SzczÄ…tki zabitych podczas batalii lutyÅ„skiej żoÅ‚nierzy, znajdowano nawet w sto lat po niej. Tak staÅ‚o siÄ™ w 1857 r.-odkryte wtedy zwÅ‚oki, zÅ‚ożono w jednej trumnie i pochowano przy wyÅ‚omie w murze koÅ›cioÅ‚a katolickiego. WyÅ‚om ten, byÅ‚ pozostaÅ‚oÅ›ciÄ… po walkach toczonych bezpoÅ›rednio w Lutyni i przez ponad dwa wieki nie naprawiano go, aby w ten sposób upamiÄ™tnić te wydarzenia. DziÅ› jest zaÅ‚atany, ale można poznać to miejsce, po stojÄ…cym tam krzyżu.

W 1913 r. powstaÅ‚ LutyÅ„ski ZwiÄ…zek Pola Bitwy. OpiekowaÅ‚ siÄ™ on miejscowymi zabytkami, wydawaÅ‚ okolicznoÅ›ciowe druki i kartki, organizowaÅ‚ zjazdy oraz pielÄ™gnowaÅ‚ pamięć o wydarzeniach z 1757 r. Z jego inicjatywy rozpoczÄ™to budowÄ™ Muzeum Bitwy o LutyniÄ™, które ostatecznie zostaÅ‚o otwarte w 1921 r. BryÅ‚a budynku nawiÄ…zywaÅ‚a do sztuki starożytnej Grecji. Eksponowano tam makietÄ™ bitwy, naturalnej wielkoÅ›ci woskowe figury pruskich żoÅ‚nierzy, obrazy z wizerunkiem Fryderyk II, medale, sztandary, broÅ„ (palnÄ…, armaty) oraz drobne przedmioty (guziki, kule) znalezione na polu bitwy, a także oryginalne rozkazy wydane na piÅ›mie czy też inne materiaÅ‚y źródÅ‚owe. Później dobudowano także dodatkowe pomieszczenia na bibliotekÄ™ i czytelniÄ™. Za muzeum posadzono 28 lip upamiÄ™tniajÄ…cych 28 mieszkaÅ„ców wioski polegÅ‚ych w czasie walk.

W 1945 r. muzeum zostaÅ‚o zdewastowane (podobnie jak pomniki poÅ›wiÄ™cone bitwie pod LutyniÄ… i Fryderykowi II) i zmienione na magazyn zboża. Eksponaty rozkradziono bÄ…dź zniszczono, a los tych niewielu zabytków zabezpieczonych przez tamtejsze wÅ‚adze, nie jest nam do koÅ„ca znany. Natomiast makieta bitwy, jeszcze przed 1945 r., zostaÅ‚a wywieziona w gÅ‚Ä…b Niemiec i obecnie znajduje siÄ™ w Bawarskim Muzeum Armii na zamku w Ingolstadt. Na dÅ‚ugie lata zapomniano o tej bitwie i dopiero od mniej wiÄ™cej koÅ„ca lat 80 XX w., zaczÄ™to patrzeć na historiÄ™ naszego regionu nie przez pryzmat polityki i zaczÄ™to podejmować decyzje zwiÄ…zane z zachowaniem zabytków kultury materialnej. Próbowano wznowić dziaÅ‚alność muzeum, mimo iż znalazÅ‚o siÄ™ ono w prywatnych rÄ™kach. W 2006 r. uczniowie szkoÅ‚y w Lutyni wykonali makietÄ™ przedstawiajÄ…cÄ… samÄ… bitwÄ™, która stanowiÅ‚a gÅ‚ównÄ… atrakcjÄ™ tej placówki. Muzeum otwierano w każdÄ… rocznicÄ™ bitwy. Niestety obecnie jest ono zamkniÄ™te.

Autor: Anna Celuch

Zdjęcia pochodzą ze strony polska-org.pl.