Muzeum Regionalne w Środzie Śląskiej

25.03.2020 •

WIELKIE EPIDEMIE W HISTORII ŚWIATA CZ.3. DŻUMA JUSTYNIANA

Dżuma Justyniana datowana jest na lata 541-542. Swoją nazwę wzięła od imienia cesarza bizantyjskiego Justyniana Wielkiego, który sam zmagał się z tą chorobą. Przez historyków uznawana jest za pierwszą pandemię w historii świata. Najprawdopodobniej objęła ona całe Cesarstwo Bizantyjskie, centralną i południową Azję, Afrykę Północną i Arabię, a w Europie dotarła, aż do Danii na północy i Irlandii na zachodzie. Co gorsze dżuma ta powracała regularnie w region basenu Morza Śródziemnego, aż do 750 r. W wyniku pandemii i jej nawrotów, zmarło ok. 25-50 milionów ludzi. Szacuje się, że zabiła ok. 13-26% (do nawet 50%) ludzkiej populacji Cesarstwa Bizantyjskiego. Pierwsze ogniska dżumy wybuchły w Etiopii albo Egipcie. Bakterie przenoszone były przez pchły i szczury. Do Konstantynopola dotarły na statkach wiozących zboże. Duża liczba mieszkańców stolicy i okres głodu, jaki dotknął ich wcześniej, dał dżumie doskonałe warunki do rozwoju. Właśnie Konstantynopol ucierpiał najbardziej w czasie trwania pierwszej fali pandemii. Bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei twierdził, iż w szczytowym momencie, w mieście, umierało 10 tysięcy osób dziennie. Obecnie uważa się tą liczbę za mocno przesadzą i przyjmuje się, że było to 5 tysięcy. Niemniej jednak ofiar było tyle, że władze zdecydowały się na uproszczenie prawa spadkowego. Co gorsze, ówczesne mieszkańcy stolicy, z powodu dużej ilości ciał i braku miejsc na cmentarzu, zdecydowali się nie chować zmarłych. Skutków tej decyzji chyba nie trzeba wyjaśniać. Dżuma zabiła 40% obywateli Konstantynopola.

Zaraza ta pojawiła się w kluczowym momencie kampanii wojennej Justyniana przeciwko barbarzyńcom na Półwyspie Apenińskim. Cesarz ten marzył, aby odzyskać dawne ziemie Cesarstwa Zachodniorzymskiego, połączyć je ponownie z Bizancjum i tym samym odbudować Imperium Rzymskie. Pierwszym etapem tego planu było odbicie z rąk plemion germańskich Italii i samego Rzymu. Justynian w swojej kampanii odnosił duże sukcesy, jednak braki w ludziach i zmniejszenie dochodów z podatków, spowodowane plagą, wymusiły na cesarzu zatrzymanie swoich wojsk. Zdobyte ziemie utrzymały się przy Bizancjum tylko przez okres panowania Justyniana. Możemy się tylko zastanawiać, jak wyglądałaby Europa, gdyby dżuma nie zatrzymała cesarza.

W następnej części opowiemy o pandemii, która doprowadziła m.in. do ukrycia w Środzie Śląskiej skarbu.

Anna Celuch

Zapraszamy na facebooka

https://www.facebook.com/muzeumsrodaslaska/ « powrót

WIELKIE EPIDEMIE W HISTORII ŚWIATA CZ.3. DŻUMA JUSTYNIANA

Newsletter