Wersja wysokokontrastowa
Godziny pracy Muzeum:
wtorek, piątek 9.30 – 15.30 • sobota, niedziela 12.00 – 15.00
A A A
Muzeum Regionalne w Åšrodzie ÅšlÄ…skiej
  • English
  • Polski
  • Deutsch
05.12.2020 •

#CzyWieszŻe Czy wiesz, że bitwa pod Lutynią ostatecznie zdecydowała o przynależności Śląska (a w tym i Środy Śląskiej) do państwa pruskiego?

A byÅ‚o o co walczyć, gdyż ÅšlÄ…sk stanowiÅ‚ Å‚akomy kÄ…sek dla stabilizujÄ…cych siÄ™ gospodarczo Prus. Ale żeby opowiedzieć o bitwie, należy najpierw wspomnieć coÅ› o samej wojnie siedmioletniej, która stanowiÅ‚a tÅ‚o dla batalii lutyÅ„skiej.
Maria Teresa wÅ‚adczyni imperium austriackiego i Fryderyk II Wielki, twórca potÄ™gi paÅ„stwa pruskiego, już wczeÅ›niej toczyli o tÄ… prowincjÄ™ dwie wojny (zwane Å›lÄ…skimi) w latach 1740-1742 i 1744-1745. W ich wyniku ÅšlÄ…sk dostaÅ‚ siÄ™ pod panowanie Prus, z czym nie mogÅ‚a siÄ™ oczywiÅ›cie pogodzić Habsburżanka. Ten konflikt i jeszcze parÄ™ innych spraw (nie bÄ™dÄ™ siÄ™ w nie zagÅ‚Ä™biać, ponieważ nie sÄ… tematem tego tekstu) przyczyniÅ‚y siÄ™ do wybuchu tzw. wojny siedmioletniej (1756-1763), której jednym z epizodów byÅ‚a III wojna Å›lÄ…ska i stoczona wówczas bitwa pod LutyniÄ…. Niektórzy historycy, uważajÄ… ten konflikt zbrojny za pierwszy o zasiÄ™gu Å›wiatowym, gdyż walczono zarówno w Europie," jak i koloniach oraz ze wzglÄ™du na dużą liczbÄ™ paÅ„stw biorÄ…cych w nim udziaÅ‚. Anglia, Prusy i Hanower sprzymierzyli siÄ™ przeciw Francji, Austrii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji i paru ksiÄ™stwom niemieckim, w tym Saksonii.
GÅ‚ównym wojennym celem Fryderyka II byÅ‚o dotarcie na ÅšlÄ…ska i szybkie wymuszenie na Marii Teresie pokoju, ostatecznie potwierdzajÄ…cego pruskie panowanie w tej krainie. WyprzedzajÄ…c swoich przeciwników, uderzyÅ‚ najpierw na SaksoniÄ™ i pod Rossbach, 5.XI.1757 r., rozbiÅ‚ armiÄ™ francuskÄ…. DziÄ™ki temu zwyciÄ™stwu, mógÅ‚ przerzucić swoje siÅ‚y na ÅšlÄ…sk, gdzie w miÄ™dzyczasie, wojska austriackie odnosiÅ‚y spore sukcesy w walce z pozostawionymi tam oddziaÅ‚ami pruskimi. Armia cesarska zdobyÅ‚a m. in. WrocÅ‚aw i dobrze ufortyfikowanÄ… twierdzÄ™ w Åšwidnicy.
Sam Fryderyk II, o austriackich sukcesach dowiedziaÅ‚ siÄ™ dopiero wkraczajÄ…c na ÅšlÄ…sk (zawitaÅ‚ także do Åšrody ÅšlÄ…skiej). Mimo entuzjazmu pruskich żoÅ‚nierzy (dziÄ™ki zwyciÄ™stwom w Saksonii) oraz doÅ‚Ä…czeniu Å›wieżych posiÅ‚ków z kraju, szanse Hohenzollerna na wygranÄ… nie przedstawiaÅ‚y siÄ™ zbyt dobrze. W sumie dysponowaÅ‚ on ok. 39 tysiÄ…cami ludzi, natomiast Austria mogÅ‚a wystawić ok. 55 tysiÄ™cy. Jednak dowódcy wojsk cesarskich byli ze sobÄ… skÅ‚óceni, zaÅ› król pruski potrafiÅ‚ korzystać z nadarzajÄ…cych siÄ™ okazji.
Obie armie spotkaÅ‚y siÄ™ w drodze na WrocÅ‚aw 5.XII.1757 r. SiÅ‚y austriackie rozciÄ…gniÄ™te byÅ‚y na dÅ‚ugoÅ›ci 7 km, od Mrozowa do Zakrzyc. Wczesnym rankiem (5.00-6.00), przednia straż pruska ruszyÅ‚a w stronÄ™ ŹródeÅ‚, gdzie natknęła siÄ™ na dwa puÅ‚ki austriackie i szybko je pokonaÅ‚a. Za nimi nadciÄ…gaÅ‚a armia Fryderyka. Hohenzollern usadowiÅ‚ siÄ™ na niewielkim wzniesieniu na wysokoÅ›ci wsi BÅ‚onie, skÄ…d miaÅ‚ dobry widok na wrogie siÅ‚y. ZdecydowaÅ‚ siÄ™ w bitwie użyć fortelu-upozorowaÅ‚ czoÅ‚owe natarcie, zmuszajÄ…c Austriaków do wystawienia wiÄ™kszoÅ›ci swoich żoÅ‚nierzy. Tymczasem Fryderyk II, wykorzystujÄ…c wzniesienie niedaleko Zakrzyc i mgÅ‚Ä™, tak naprawdÄ™ zaatakowaÅ‚ swoim prawym skrzydÅ‚em poÅ‚udniowy front. ByÅ‚a to zanan jeszcze w starożytnoÅ›ci taktyka, gdzie koncentrowano siÅ‚y na prawym skrzydle i wysuwano go do przodu, przez co centrum i lewe skrzydÅ‚o wchodziÅ‚o do walki z opóźnieniem. W efekcie szyk wojsk przybieraÅ‚ ukoÅ›ny ksztaÅ‚t. Austriacy, którzy przez to wzniesienie, nie zauważyli nadciÄ…gajÄ…cych żoÅ‚nierzy pruskich, zostali caÅ‚kowicie zaskoczeni i szybko zepchniÄ™ci oraz otoczeni. Nowy front uformowaÅ‚ siÄ™ nieopodal Lutyni, a w samej wiosce trwaÅ‚y również zaciÄ™te walki. Część wojsk cesarskich broniÅ‚a siÄ™ na terenie koÅ›cioÅ‚a, po czym zostaÅ‚a "pamiÄ…tka" w postaci kuli armatniej w murze. Dalej spychane wojsko austriackie, zaczęło siÄ™ samo cofać na pola za LutyniÄ…, a nastÄ™pnie uciekać w kierunku WrocÅ‚awia. OkoÅ‚o godziny 16.00 zakoÅ„czono walki, a Fryderyk II mógÅ‚ ogÅ‚osić kolejny sukces. Straty jakie poniósÅ‚ to ok.1141 zabitych żoÅ‚nierzy, natomiast Austriaków zginęło ok.3000, a ponad 12 000 dostaÅ‚o siÄ™ do niewoli.
Po krótkim odpoczynku na zamku w LeÅ›nicy, król pruski poprowadziÅ‚ swoje wojska na WrocÅ‚aw, który udaÅ‚o mu siÄ™ odzyskać 19.XII. Ogromny sukces, jaki Fryderyk odniósÅ‚ na ÅšlÄ…sku, nie zmusiÅ‚ Marii Teresy do zawarcia z nim pokoju. Co wiÄ™cej, sytuacja Hohenzollerna ulegÅ‚a gwaÅ‚townemu pogorszeniu i tylko Å›mierć carycy Elżbiety oraz wstÄ…pienie na tron rosyjski Piotra III (wielbiciela talentów militarnych Fryderyka II) uratowaÅ‚a paÅ„stwo pruskie przed upadkiem. Ostatecznie wojna siedmioletnia zakoÅ„czyÅ‚a siÄ™ w 1763 r., dwoma traktatami pokojowymi w Paryżu i Hubertusburgu. Hohenzollern wyszedÅ‚ z tego konfliktu jako zwyciÄ™zca i uzyskaÅ‚ m. in. potwierdzenie przynależnoÅ›ci ÅšlÄ…ska do Prus.
Dużo wiÄ™cej można jeszcze napisać o tym wydarzeniu, ale miejsca maÅ‚o ???? Dlatego zapraszam do przeczytanie nastÄ™pnego tekstu o Muzeum Bitwy pod LutyniÄ…, który ukaże siÄ™ w najbliższÄ… Å›rodÄ™.
Autor: Anna Celuch
Zdjęcia pochodzą ze strony polska-org.pl.
« powrót
  • Zadaj pytanie
  • Kalendarium
  • Galeria zdjęć
  • E-kartki
  • Multimedia

Newsletter