Wersja wysokokontrastowa
Godziny pracy Muzeum:
wtorek, piątek 9.30 – 15.30 • sobota, niedziela 12.00 – 15.00
A A A
Muzeum Regionalne w Åšrodzie ÅšlÄ…skiej
  • English
  • Polski
  • Deutsch
09.11.2020 •

Noc Kryształowa

Czy wiesz, jaki przebieg miała Noc Kryształowa w Środzie Śląskiej?

W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. doszÅ‚o w nazistowskich Niemczech do pogromu ludnoÅ›ci żydowskiej. ZostaÅ‚ on zainicjowany przez ówczesne wÅ‚adze, a pretekstem miaÅ‚o być zabójstwo pracownika ambasady III Rzeszy w Paryżu przez Herschela Grynszpana. Noc KrysztaÅ‚owa, najprawdopodobniej, wzięła swojÄ… nazwÄ™ od ogromnej iloÅ›ci szkÅ‚a z rozbitych szyb domów i sklepów żydowskich, które dosÅ‚ownie zasypaÅ‚y ulice miast.
W powiecie Å›redzkim, wedÅ‚ug spisu z 17 maja 1939 r., żyÅ‚y 23 osoby pochodzenia żydowskiego. Oprócz tego kolejnych 25 mieszkaÅ„ców uznano za osoby I i II kategorii-byli to ludzie pochodzÄ…cy z małżeÅ„stw mieszanych. Zapewne liczba ta, przed rokiem 1939 r. byÅ‚a wiÄ™ksza, ale w wyniku nasilajÄ…cych siÄ™ represji ze strony wÅ‚adz, spora część ludnoÅ›ci żydowskiej decydowaÅ‚a siÄ™ na emigracjÄ™.
W okresie od dojÅ›cia nazistów do wÅ‚adzy, a wybuchu II wojny Å›wiatowej, w Åšrodzie ÅšlÄ…skiej dochodziÅ‚o do sporadycznych ataków na tle rasowym. ZaÅ› sama Noc KrysztaÅ‚owa przebiegaÅ‚a w naszym mieÅ›cie, podobnie jak w innych. Zniszczono i obrabowano dwa sklepy, których wÅ‚aÅ›cicielami byli Å»ydzi. GÅ‚ównym celem ataku staÅ‚a siÄ™ jednak Å›redzka synagoga.
Oddana do użytku 22 wrzeÅ›nia 1862 r. bożnica, znajdowaÅ‚a siÄ™ w narożniku ulic I. DaszyÅ„skiego i J. KiliÅ„skiego (wczeÅ›niej byÅ‚y tam stajnie miejskie) i uznawana byÅ‚a za ciekawy obiekt architektoniczny i sakralny. W nocy z 9 na 10 Å›redzka synagoga zostaÅ‚a splÄ…drowana, a wedÅ‚ug niektórych relacji, nawet podpalona. Zniszczenia te byÅ‚y na tyle poważne, że przestaÅ‚a ona speÅ‚niać swoje funkcje sakralne. Ostatecznie rozebrano jÄ… w okresie powojennym.
Po wydarzeniach Nocy KrysztaÅ‚owej, rzÄ…d nazistowski naÅ‚ożyÅ‚ jeszcze na żydowskÄ… spoÅ‚eczność, kontrybucjÄ™ (potocznie Judenbusse), aby w ten sposób zadośćuczynili za, wspomniane wczeÅ›niej, morderstwo niemieckiego dyplomaty w Paryżu. W Åšrodzie ÅšlÄ…skiej, tym „Å›wiadczeniem pokutnym” obciążono 7 Å»ydów. Mieli ono w czterech ratach zapÅ‚acić równowartość 20% swojego majÄ…tku oszacowanego przez miejscowy UrzÄ…d Skarbowy.
Od 1989 r., 9 listopada obchodzi się Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem, mający upamiętniać ofiary wydarzeń Nocy Kryształowej.
Zdjęcia przedstawiają średzką synagogę oraz jej wnętrze i są własnością Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.
 
« powrót
  • Zadaj pytanie
  • Kalendarium
  • Galeria zdjęć
  • E-kartki
  • Multimedia

Newsletter