Wersja wysokokontrastowa
Godziny pracy Muzeum:
wtorek, piątek 9.30 – 15.30 • sobota, niedziela 12.00 – 15.00
A A A
Muzeum Regionalne w Środzie Śląskiej
  • English
  • Polski
  • Deutsch
17.06.2020 •

O tym jak karano dawniej pijaków, swawolników i osoby zakłócające ciszę nocną, czyli o klatce błaznów.

Klatka „błaznów” lub inaczej klatka hańby, buda, domek wariatów, której kopię możemy oglądać na muzealnym dziedzińcu, służyła do wykonywania kar na honorze. Można było do niej trafić za drobne przestępstwa oraz za łamanie ogólnie przyjętych norm społecznych. Na przykład we Wrocławiu w 1585 r., wsadzano do klatki na kilka godzin jedenastu czeladników, ponieważ podczas mszy grali w karty; zaś w 1676 r. umieszczono w niej pewną kobietę, która chodziła po mieście w męskim stroju.

Klatki hańby były metalowymi konstrukcjami, przypominającymi trochę kształtem klatki dla ptaków i mogącymi pomieścić od jednej do kilku osób. Bywały też takie, które mogły obracać się wokół własnej osi bądź po prostu wisiały. Wystawiane były na rynku lub w innym miejscu publicznym. Przechodzący obok nich ludzie mogli siedzącego w nim skazańca obrzucić wyzwiskami albo zgniłymi warzywami; a jeżeli były obrotowe, to kręcili nimi, aż do omdlenia będącego tam więźnia. W klatce zamykano na kilka minut, godzin, rzadziej dni, zazwyczaj w najbardziej ruchliwym momencie dnia. Stanowiło to dla skazanego ogromny wstyd i często skutecznie zniechęcało do dalszych wybryków.

Nie wiadomo do końca, kto „obsługiwał” to urządzenie. Być może był to nadzorca więzienny, rzadziej zaś kat czy jego pachołkowie. Taka klatka znajdowała się we Wrocławiu (niedaleko pomnika A. Fredry) oraz m.in. w Brzegu, Lubaniu, Zielonej Górze, Jeleniej Górze, Świdnicy, Głogowie, Świebodzicach i Głogówku (tu postawiono ją specjalnie dla kłótliwych kobiet ????). Niestety na terenie Śląska do dzisiejszych czasów nie zachowała się żadna z nich.

Autor: mgr Anna Celuch

Źródła ilustracji:
1. Zdjęcie ze zbiorów muzeum.
2. A. Łyjak, Dawne narzędzia kar i tortur. Słownik, 1998, s. 38.

« powrót
  • Zadaj pytanie
  • Kalendarium
  • Galeria zdjęć
  • E-kartki
  • Multimedia

Newsletter