Wersja wysokokontrastowa
Godziny pracy Muzeum:
wtorek, piątek 9.30 – 15.30 • sobota, niedziela 12.00 – 15.00
A A A
Muzeum Regionalne w Środzie Śląskiej
  • English
  • Polski
  • Deutsch
15.06.2020 •

Krótka opowieść o dybach, co dybami nie są.

Każdy z Was, odwiedzając muzeum albo choć przechodząc przez jego dziedziniec, zapewne zwrócił uwagę na urządzenie widoczne na zdjęciu. I pewnie każdy z Was nazywał je-głośno czy w myślach-dybami. Tak naprawdę jednak, to narzędzie nosi miano GĄSIORA. Służył on do wykonywania kar na honorze i najczęściej można było się z nim zetknąć na wsiach czy w mniejszych miastach, które nie posiadały pręgierza. A skąd taka nazwa? Według Z. Glogera, autora „Encyklopedii staropolskiej”, pochodzi ona prawdopodobnie od tego, „że zamknięty do gąsiora winowajca miał z daleka postać nieco podobną do gęsi z wyciągniętą szyją”. Skazaniec mógł przebywać w nim w pozycji stojącej, półsiedzącej lub klęczącej. Zamykano go na godzinę albo dłużej, za drobne wykroczenia wobec obowiązującego prawa. Sama kara gąsiora miała nie tyle powodować ból, co raczej narobić skazanemu ogromnego wstydu, aby więcej nie popełnił już żadnego przestępstwa.

Natomiast przykład dybów widzimy na rysunku. Składały się one z dwóch ciężkich belek lub desek, ułożonych jedna na drugiej, a w miejscach ich styku, znajdowały się otwory na nogi. Mogły być zamykane na kłódkę albo zabijane gwoździami. Czasami posiadały również otwory pozwalające zamknąć także i ręce. Nazwę „dyby” wywodzi Gloger z języka niemieckiego, od słowa „Dieb”, czyli złodziej, bo wobec złodziei najczęściej były one używane. Można było nimi również skutecznie unieruchomić więźniów. Podobnie jak gąsior, dyby miały głównie charakter kary na honorze i prawdopodobnie przywędrowały do Polski z Niemiec. Czasami nazywano je także „kłodą”, a w kronikach używano łacińskiego określenia „compes”.

Gąsior to nie jedyne narzędzie do wykonywania kar na honorze, jakie znajduje się na muzealnym dziedzińcu. Ale o tym opowiemy innym razem????

Autor: mgr Anna Celuch

Źródła ilustracji:
1. Zbiory własne.
2. A. Łyjak, Dawne narzędzia kar i tortur. Słownik, 1998, s.34.

« powrót
  • Zadaj pytanie
  • Kalendarium
  • Galeria zdjęć
  • E-kartki
  • Multimedia

Newsletter