Epidemia "cocoliztli" dotknęła w XVI w. (1545-1550) paÅ„stwo Azteków (obecnie tereny Meksyku) i byÅ‚a ona dla tego ludy, tym, czym dla Europejczyków w XIV w. byÅ‚a Czarna Åšmierć. W wyniku tej zarazy zmarÅ‚o 15 mln osób, czyli ok. 80% caÅ‚ej populacji tego potężnego imperium. SÅ‚owo "cocoliztli" w jÄ™zyku Azteków oznacza "zaraza". ObjawiaÅ‚a siÄ™ ona: wysokÄ… gorÄ…czkÄ…, ciemnym jÄ™zykiem i moczem, biegunkÄ…, bólem brzucha i w klatce piersiowej, a także obfitymi krwawieniami z nosa, ust i oczu niedÅ‚ugo przed Å›mierciÄ…. Choroba ta zabijaÅ‚a zarażonego bardzo szybko, bo w ciÄ…gu zaledwie 3-4 dni od wystÄ…pienia pierwszych jej oznak.

Jeszcze do niedawna naukowcy nie byli pewnie, co zabijaÅ‚o Azteków, ale nie czyniÅ‚o szkody przybywajÄ…cym wtedy do Meksyku Europejczykom. Podejrzewano, że byÅ‚a to Å›winka, odra, ospa lub grypa, które w późniejszych wiekach dziesiÄ…tkowaÅ‚y i plemiona indiaÅ„skie i przybyÅ‚ych do obu Ameryk osadników. OkazaÅ‚o siÄ™ jednak, że za epidemie "cocoliztli" odpowiadaÅ‚a bakteria salmonella entricia podtypu C, powodujÄ…ca gorÄ…czkÄ™ jelitowÄ… i dur brzuszny. Rdzenni mieszkaÅ„cy Meksyku najprawdopodobniej zarazili siÄ™ poprzez kontakt ze zwierzÄ™tami, przywiezionymi z Hiszpanii. Salmonella "znana" byÅ‚a Europejczyk od Å›redniowiecza i byli na niÄ… uodpornieni. Dla plemion indiaÅ„skich byÅ‚a ona jednak nowoÅ›ciÄ… (podobnie jak ospa), stÄ…d też tyle ofiar. W latach 1576-1578 nastÄ…piÅ‚ nawrót tej epidemii, który pochÅ‚onÄ…Å‚ kolejne 8 mln osób.

Na koÅ„cu chciaÅ‚oby siÄ™ dodać coÅ› pozytywnego, może jakÄ…Å› naukÄ™ dla nas na przyszÅ‚ość. Niestety ówczeÅ›ni kolonizatorzy obu Ameryk wyciÄ…gnÄ™li tylko takie wnioski, że epidemie uÅ‚atwiajÄ… pobój nowych ziem. Dwa wieki później, użyto ospy jako broni biologicznej przeciw Indianom atakujÄ…cym kolonizatorów w pobliżu Fortu Pitt w Pensylwanii. Z premedytacjÄ… podrzucano im koce i chustki, używane wczeÅ›niej przez chore osoby. PocieszajÄ…cy jest jednak fakt, iż pod koniec XVIII w. Edward Jenner, wynalazÅ‚ szczepionkÄ™ przeciwko ospie prawdziwej, dziÄ™ki czemu (o ile dalej bÄ™dziemy siÄ™ szczepić), choć jej pandemia nam nie grozi.

W nastÄ™pnej części cyklu opowiemy o zabójczej zarazie, którÄ… zatrzymaÅ‚ dopiero równie zabójczy pożar.

Autor: mgr Anna Celuch